رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی در گذشته با نام مهندسی کشاورزی گرایش صنایع فرآورده های کشاورزی در دانشگاههای کشور ارائه شده و از سال ۱۳۷۱ به طور رسمی به علوم و مهندسی صنایع غذایی تغییر نام داده است. کلیه عملیاتی که پس از صید و برداشت محصولات زراعی و باغی و یا ذبح دام انجام شده و مواد خام را به ماده غذایی آماده مصرف تبدیل میکند. شامل روشهای نگه داری، فرآوری، بسته بندی و… زیر مجموعه این گرایش می باشند.
هدف از این رشته، تربیت نیروهای متخصصی است که بتوانند در زمینه هایی چون اجرای عملیات تبدیل مواد غذایی، نگه داری محصولات کشاورزی، کنترل کیفیت، کمک به طراحی و بهینه سازی خطوط تولید در کارخانه های مورد نظر فعالیت کرده و هدایت، نظارت و مسوولیت فنی واحدهای تولید فرآورده های مختلف غذایی را به عهده گیرند.
این رشته، سرشار از درس‌های حفظی و محاسباتی است که بیشتر آن‌ها با زیست و شیمی مرتبط هستند و با دنیایی از اصطلاحات علمی و اسامی تخصصی سر و کار دارد که ورود به آن، نیازمند داشتن مهارت کافی در زبان انگلیسی است.
پس اگر :
- حوصله ساعات طولانی کار در کارخانه‌ها را دارید.
- به نکات ظریف بهداشتی، اهمیت می‌دهید.
- به کار گروهی علاقمند هستید.
- از توان جسمی مناسب برخوردارید.
- به جزئیات، دقت می‌کنید.
- حوصله محاسبات سنگین، یادگیری انواع نرم افزارها و طرز کار دستگاه‌های پیچیده آزمایشگاهی را دارید.
- عاشق زیست و شیمی هستید.
- در زبان انگلیسی، مهارت کافی را دارید.
احتمالا رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی، به احتمال زیاد، انتخاب مناسبی برای شماست.
وضعیت ادامه تحصیل :
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی، پیش‌تر، به عنوان یکی از گرایش‌های مجموعه مهندسی کشاورزی، شناخته می‌شد. اما در سال‌های اخیر، به صورت یک رشته مستقل دانشگاهی، عرضه میشود. در مقاطع تحصیلی بالاتر، این رشته، خود به گرایش‌های متنوع تری تقسیم میشود که در دانشگاههای وابسته به وزارت علوم و دانشگاههای علوم پزشکی، دانشجو می‌پذیرند.
در مورد دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، گرایش‌های رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی، در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، عبارتند از:
- مهندسی صنایع غذایی :
دانش‌آموختگان این گرایش پرطرفدار، که اغلب با عنوان «مهندسان صنعت غذا» شناخته می شوند، در زمینه مدل‌سازی و بهینه‌سازی فرایندهای غذایی و تجهیزات صنایع غذایی، مهارت‌های فراوانی کسب می‌کنند.
- شیمی مواد غذایی:
تمرکز این گرایش، بر تحقیقات بنیادی و توسعه‌ای مرتبط با فرایندهای تولید و بسته‌بندی مواد غذایی است.
- زیست فناوری مواد غذایی :
دانشجویان این گرایش، می‌آموزند که چگونه از تکنیک‌های زیست فناوری، در ایجاد بو و مزه و تغییر بافت مواد غذایی خام استفاده کنند. این گرایش، یکی از شاخه های نوین علوم و صنایع غذایی به شمار می‌رود.
- فناوری مواد غذایی :
دانش‌آموختگان این گرایش، در طراحی تجهیزات و ماشین‌های فراوری مواد غذایی و همچنین در برنامه‌ریزی و توسعه خطوط تولید و سامانه های صنایع غذایی، مهارت‌های لازم را کسب می‌کنند.
حوزه های فعالیت مهندسان علوم و مهندسی صنایع صنایع غذایی :
با این تعریف، می‌توان حدس زد که مهندسان علوم و مهندسی صنایع غذایی، در زمینه‌های عملیات تبدیل مواد غذایی، نگهداری محصولات کشاورزی، کنترل کیفیت، کمک به طراحی و بهینه سازی خطوط تولید در کارخانه‌ها، هدایت و نظارت مسئولیت فنی واحدهای تولید فرآورده های مختلف غذایی فعالیت می کنند.
زمینه‌های تخصصی دانش‌آموختگان گرایش‌های مختلف صنایع غذایی، عبارتند از :
- آشنایی با مبانی علوم پایه، علوم تخصصی شیمی، بیوشیمی و بیوتکنولوژی مواد غذایی
- آشنایی تئوری و عملی با دروس تخصصی فرایندهای تبدیل، نگهداری و بسته‌بندی مواد غذایی
- طراحی کارخانه و واحدهای فراوری و تبدیل مواد غذایی
- فرمولاسیون و نوآوری در ساخت محصولات جدید، فرآیند و تجهیزات به منظور ایجاد افزایش ارزش افزوده در زنجیره غذایی
- استفاده بهینه از ضایعات کشاورزی و فراورده‌های جانبی واحدهای صنایع غذایی.
- افزایش تخصص مهارت در زمینه‌های ایجاد و بهبود کیفیت ایمنی و سلامت مواد غذایی
- توسعه راه‌های افزایش ایمنی و سلامت مواد غذایی در زنجیره تولید.
توجه داشته باشید، حجم عمده‌ای از درس‌های کلیدی و کاربردی در این رشته، در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری تخصصی، عرضه میشود. بنابراین، بدیهی است که دانش‌آموختگان این مقاطع، در مقایسه با فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی، از شانس بسیار بالاتری برای به دست آوردن موقعیت‌های شغلی، برخوردار هستند.
بازار کار :
بازار کار و درآمد رشته دانشگاهی علوم و مهندسی صنایع غذایی در صورتی که همراه با خلاقیت و دانش روز باشد بسیار مناسب خواهد بود. مدیریت واحد های نگهداری، مدیریت تولید کارخانه های تولید مواد غذائی، مسئول آزمایشگاه، فرآوری و تولیدی صنایع غذایی، مسئول کنترل کیفی در کارخانجات صنایع غذایی آینده شغلی فارغ التحصیلان این رشته پیش بینی می شود.
مؤسسات و سازمان های مختلفی مانند : انستیتو پاستور ایران، سازمان بهزیستی، تأمین اجتماعی، انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی، جهاد سازندگی، شرکت سهامی شیلات ایران، مرکز توسعه صادرات ایران، سازمان گسترش خدمات بازرگانی، سازمان غله کشور، سازمان بازرسی و نظارت بر توزیع کالا، سازمان امور عشایر ایران، شرکت سهامی شیر، خدمات مهندسی جهاد سازندگی، مؤسسه مهندسی و زراعی، سازمان چای کشور، شرکت سهامی کشت و صنعت شهید بهشتی و شهید رجایی، و شرکت خدمات حمایتی کشاورزی نیز می توانند از محل های اشتغال و به عبارتی بازار کار این رشته باشند.
مهندسان علوم و صنایع غذایی همچنین می توانند کارخانجات خصوصی صنایع غذایی تأسیس نموده و به عنوان یک کارآفرین در این عرصه معرفی و مشغول شوند.
برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند
ادامه تحصیل در خارج از کشور :
دانشگاههای برتر دنیا از نظر رشته‌های مرتبط با فراورده‌های کشاورزی، عبارتند از:
• واگِنینگِن (هلند)
• دانشگاه کالیفرنیا (داویس، آمریکا)
• دانشگاه علوم کشاورزی سوئد (سوئد)
• آگروپاریس تِک (فرانسه)
• انستیتو تکنولوژی زوریخ
• دانشگاه کورنل (آمریکا)
• دانشگاه کالیفرنیا (UCB، آمریکا)
• دانشگاه ویسکونزین- مادیسون (آمریکا)
• دانشگاه ریدینگ (انگلیس)
• دانشگاه کشاورزی چین (چین)
همانطور که از این فهرست پیداست، بهترین کشورها برای ادامه تحصیل در رشته علوم و صنایع غذایی، عبارتند از هلند، آمریکا، سوئد، فرانسه، انگلیس، سوییس و چین. در بسیاری از کشورها، مهندسان صنایع غذایی، از درآمد خوبی برخوردارند و با تحصیل در این رشته دانشگاهی، حتی می‌توانید در برخی از کشورها، اقامت بگیرید.
توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر خارج دارید.
مهم ترین دروس رشته :
- کشاورزی عمومی
- دامپروری عمومی
- طرح آزمایش های کشاورزی
- تکنولوژی پس از برداشت
- عملیات میکروبیولوژی مواد غذایی
- اصول محاسبات صنایع غذایی
- اصول نگهداری مواد غذایی
- مبانی مهندسی صنایع غذایی
- صنایع شیلات
- تکنولوژی غلات
- عملیات تکنولوژی لبنیات
- تکنولوژی قند
- صنایع آشامیدنی ها
- اصول طراحی کارخانجات صنایع غذایی
- کنترل کیفیت مواد غذایی
- زراعت عمومی
- باغبانی عمومی
- میکروبیولوژی عمومی
- میکروبیولوژی مواد غذایی
- شیمی مواد غذایی
- تجزیه مواد غذایی
- ترمودینامیک مواد غذایی
- تکنولوژی گوشت
- تکنولوژی روغن
- تکنولوژی لبنیات
- کنسرو سازی
- بسته بندی مواد غذایی
- عملیات واحد در مهندسی صنایع غذایی
- تغذیه
- پروژه
توصیه‌هایی به مهندسین صنایع غذایی :
لازم است شما به عنوان یک مهندس صنایع غذایی مهارت هایی داشته باشید. این مهارت‌ها در فهرست زیر آورده شده‌اند.
• مهارت‌های مرتبط با کارآفرینی، به ویژه بازاریابی و فروش
• مهارت در علم ریاضی به دلیل محاسبات پیچیده در زمان طراحی و تفسیر آزمایش‌ها
• مهارت در گفتگو و ارتباط با سازمان‌ها، کارگران و کارفرمایان
• توانایی راهنمایی و آموزش دیگران
• به‌روز بودن همیشگی به واسطه بهره‌گیری از پایگاه‌های اطلاعاتی موثق
• آشنایی با پژوهش‌های علمی و عملی در زمینه کاری خود
• آشنایی از استانداردهای ملی و جهانی
وظایف یک فارغ التحصیل در این رشته :
• برای برچسب های محصولات تولیدی کارخانه ها اطلاعات غذایی صحیح تهیه نماید.
• راه های نگهداری تازه و ایمن تری برای مواد غذایی پیدا و معرفی نماید.
• تولید مواد خوراکی در کمترین زمان و با کمترین هزینه و بیشترین کیفیت را به بخش تولید ارائه دهد.
• سلامت و کیفیت مواد غذایی را مورد آزمایش قرار دهد.
• رسیدن به ترکیب غذایی جدید با فرموله کردن مواد تشکیل دهنده جدید.
• ایجاد تغییرات و بهبود بخشیدن به شاخص های مهم در سلامتی، مانند تولید نوشیدنی های بدون قند.
• با کسب دانش اقدام به اصلاح برخی مواد غذایی کند مانند محصولات بدون لاکتوز.
• آزمایشات لازم را انجام داده و نمونه محصولات را تولید نماید.
• بهداشت مواد غذایی و کیفیت آن را کنترل نماید.
• دستگاه ها و کارخانجات تولید مواد غذایی طراحی نماید.
• طراحی عملیاتی واحد های تولیدی مواد غذایی را انجام دهد.
• تولید محصولات غذایی به صورت انبوه را طراحی نماید.
برای مطالعه سایر مقالات که در آینده منتشر میشود عضو کانال ما بشوید
برای عضویت روی عبارت زیر کلیک کنید
